KRİPTO VARLIKLARIN TÜRK HUKUKUNDAKİ GEÇMİŞİ NEDİR?
Hukukumuzda kripto varlıkların Trading platformlarda alım satımına ilişkin herhangi bir yasaklama mevcut olmamasına rağmen, kripto varlıkların ödeme aracı olamayacağı ve kripto varlık hizmet sağlayıcıları ve tasarruf finansman şirketleri denetime tabi olacaklarına ilişkin düzenlemeler 31 Nisan 2021 tarihinde yürürlüğü girmiş bulunmaktadır. Bu kısıtlamalar haricinde kripto varlıklar için uygulanacak hukuk çerçevesinin henüz belirlenmemiş olması, kripto varlıkların para ya da elektronik para olarak kabulüne ilişkin yasal bir düzenlenmenin mevcut olmaması, kripto varlıkları yatırım aracı olarak kullanan kişiler açısından hukuki güvence eksikliği yaratmaktadır.
Elektronik paralar 6493 sayılı Kanun’un madde 3/1-ç hükmünde “Elektronik para ihraç eden kuruluş tarafından kabul edilen fon karşılığı ihraç edilen, elektronik olarak saklanan, bu Kanunda tanımlanan ödeme işlemlerini gerçekleştirmek için kullanılan ve elektronik para ihraç eden kuruluş dışındaki gerçek ve tüzel kişiler tarafından da ödeme aracı olarak kabul edilen parasal değer” olarak tanımlanmıştır. İş bu Elektronik Para tanımının Kripto varlık anlamına gelmediğini vurgulamak isteriz. BDDK’ nın 25 Kasım 2013 tarihli 2013/32 sayılı basın açıklamasında kripto para birimi olan Bitcoin’ in yapısı ve işleyişi sebebiyle elektronik para olarak kabul edilemeyeceği ve 6493 sayılı Ödeme ve Menkul Kıymet Mutabakat Sistemleri, Ödeme Hizmetleri ve Elektronik Para Kuruluşları Hakkında Kanun kapsamı içerinde yer almayacağı belirtilmiştir.
SPK 01.12.2017 tarihli 32992422-299 E. -13447 sayılı yazısı ile Kripto varlıkların Serbest Piyasa Kanunu’nda yer alan türev araçlara dayanak teşkil etmediğini, SPK piyasaları müşterilerine yönelik olarak spot ve türev işlemlerde kripto varlıklar ile işlemler yapılmaması gerektiği duyurulmuştur.
Hazine Müsteşarlığı 11.01.2018 tarihinde gerçekleştirmiş olduğu basın duyurusunda uyarıda bulunarak kripto paranın Türk hukukunda yasal bir dayanağı ve dolayısıyla güvencesinin olmadığını belirtmiştir.
“Herhangi bir resmi ya da özel kuruluş tarafından ihraç edilmeyen ve karşılığı için güvence verilmeyen bir sanal para birimi olarak bilinen Bitcoin, mevcut yapısı ve işleyişi itibarıyla Kanun kapsamındaelektronik para olarak değerlendirilmemekte, bu nedenle de söz konusu Kanun çerçevesinde gözetimve denetimi mümkün görülmemektedir. Diğer taraftan, Bitcoin ve benzeri sanal paralar ile gerçekleştirilen işlemlerde tarafların kimliklerinin bilinmemesi, söz konusu sanal paraların yasadışı faaliyetlerde kullanılması için uygun bir ortam yaratmaktadır. Ayrıca Bitcoin, piyasa değerinin aşırı oynak olabilmesi, dijital cüzdanların çalınabilmesi, kaybolabilmesi veya sahiplerinin bilgileri dışında usulsüz olarak kullanılabilmesi gibi risklerin yanı sıra yapılan işlemlerin geri döndürülemez olmasından dolayı operasyonel hatalardan ya da kötü niyetli satıcıların suistimalinden kaynaklı risklere de açıktır. Herhangi bir mağduriyet yaşanmaması adına, yukarıda belirtilen hususların duyurulmasında ve bu çerçevede Bitcoin ve benzeri sanal paraların barındırdığı muhtemel risklerin kamuoyuna hatırlatılmasında fayda mülahaza edilmektedir.”
Bankacılık Düzenleme ve
Denetleme Kurumu Sayı :
2013 / 32 – 25 Kasım 2013
BASIN AÇIKLAMASI
16 Nisan 2020 tarihinde 31456 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan yürürlük tarihi 30 Nisan 2021 olan Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası’ndan (TCMB) “Ödemelerde Kripto Varlıkların Kullanılmamasına Dair Yönetmelik” ile kripto varlıkların ödeme hizmeti olarak kullanılamayacağı, alım-satım, ve transfer hizmeti gerçekleşen sistemlerde fon aktarımlarına ilişkin aracılık yapılmasının engellenmesini içerir düzenleme yapılmıştır. Bu husustaki hukuk bültenimizi takip edebilirsiniz.
“Amaç ve kapsam MADDE 1 – (1) Bu Yönetmeliğin amacı, ödemelerde kripto varlıkların kullanılmamasına, ödeme hizmetlerinin sunulmasında ve elektronik para ihracında kripto varlıkların doğrudan veya dolaylı olarak kullanılmamasına ve ödeme ve elektronik para kuruluşlarının kripto varlıklara ilişkin alım satım, saklama, transfer veya ihraç hizmeti sunan platformlara veya bu platformlardan yapılacak fon aktarımlarına aracılık etmemesine ilişkin usul ve esasların belirlenmesidir.
Dayanak MADDE 2 – (1) Bu Yönetmelik, 14/1/1970 tarihli ve 1211 sayılı Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Kanununun 4 üncü maddesinin üçüncü fıkrasının (I) numaralı bendinin (f) alt bendi ile dördüncü fıkrası ve 20/6/2013 tarihli ve 6493 sayılı Ödeme ve Menkul Kıymet Mutabakat Sistemleri, Ödeme Hizmetleri ve Elektronik Para Kuruluşları Hakkında Kanunun 12 nci maddesinin üçüncü fıkrası ile 18 inci maddesinin altıncı fıkrasına dayanılarak hazırlanmıştır.
Ödemelerde kripto varlıkların kullanılmaması MADDE 3 – (1) Bu Yönetmeliğin uygulanmasında kripto varlık, dağıtık defter teknolojisi veya benzer bir teknoloji kullanılarak sanal olarak oluşturulup dijital ağlar üzerinden dağıtımı yapılan, ancak itibari para, kaydi para, elektronik para, ödeme aracı, menkul kıymet veya diğer sermaye piyasası aracı olarak nitelendirilmeyen gayri maddi varlıkları ifade eder.
(2) Kripto varlıklar, ödemelerde doğrudan veya dolaylı şekilde kullanılamaz.
(3) Kripto varlıkların ödemelerde doğrudan veya dolaylı şekilde kullanılmasına yönelik hizmet sunulamaz.
Ödeme hizmetlerinin sunulmasında ve elektronik para ihracında kripto varlıkların kullanılmaması MADDE 4 – (1) Ödeme hizmeti sağlayıcıları, ödeme hizmetlerinin sunulmasında ve elektronik para ihracında kripto varlıkların doğrudan veya dolaylı olarak kullanılacağı bir şekilde iş modelleri geliştiremez, bu tür iş modellerine ilişkin herhangi bir hizmet sunamaz.
(2) Ödeme ve elektronik para kuruluşları, kripto varlıklara ilişkin alım satım, saklama, transfer veya ihraç hizmeti sunan platformlara veya bu platformlardan yapılacak fon aktarımlarına aracılık edemez.
Yürürlük MADDE 5 – (1) Bu Yönetmelik 30/4/2021 tarihinde yürürlüğe girer.
Yürütme MADDE 6 – (1) Bu Yönetmelik hükümlerini Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Başkanı yürütür.”
“Kripto paraların ülkemizde yasal bir dayanağı bulunmamaktadır ve bu kapsamda gerçekleştirilen işlemler herhangi bir resmi otoritenin güvencesi altında değildir. Kripto paralar (en bilinen örneğiyle Bitcoin), piyasa değerinin aşırı oynak olabilmesi, dijital cüzdanların çalınabilmesi, kaybolabilmesi veya sahiplerinin bilgileri dışında usulsüz olarak kullanılabilmesi gibi olumsuz özelliklere sahiptir. Ayrıca kullanıcıların ve hizmet alınan firmaların operasyonel hatalarından ya da kötü niyetli kişilerin suiistimallerinden kaynaklanan zararların, işlemlerin geri döndürülemez nitelikte olması nedeniyle düzeltilmesi veya iptal edilmesi mümkün değildir. Kripto paraya dayalı bazı iş modelleri, büyük kârlar vadeden oluşumlar şeklinde yapılanarak kişilerin bilgi eksikliğini suistimal etmekte ve önemli maddi kayıplara neden olabilmektedir. Kripto para ihraç edecek girişimlerin başlangıç sermayesi elde etmeye dönük uygulamaları genellikle herhangi bir düzenleme ve gözetim kapsamında yapılmadığından dolandırıcılık için uygun bir zemin oluşturmaktadır. Kripto paranın dolaşımda olduğu piyasanın herhangi bir resmi otorite ya da garantör kurum tarafından denetlenme imkanı olmadığından, bazı kişilerce yatırım aracı olarak görülen kripto paranın aynı zamanda yasadışı faaliyetlerde de kullanılabileceği göz önünde bulundurulmalıdır. Tüm bu hususlar çerçevesinde, kripto paralar ile ilgili işlem yapan kişilerin herhangi bir zarara uğramamaları için dikkatli olmaları ve kripto paralar ile ilgili işlem yaptıklarında yukarıda bahsi geçen olası olumsuzluklarla karşılaşabileceklerinin farkında olmaları gerekmektedir.”
AV. ONUR GÜNDÜZ
GÜNDÜZ & PARTNERS
KURUCU ORTAK